Het zit in personen!
Tegenwoordig is er veel aandacht voor ‘houding & gedrag’. Vroeger zeiden we nog wel eens: ‘het is de CULTUUR in een organisatie die bepaalt welk gedrag iemand vertoont’. Cultuur was een ui (Hofstede) die afgepeld moest worden in symbolen, rituelen, helden, normen en uiteindelijk waarden. Het kon van alles zijn. Nu, met onze houding & gedrag, weten we specifieker te duiden waar het zit: IN PERSONEN ZELF!
We zijn er wel mee opgeschoten om personen verantwoordelijk te stellen voor samenwerking. We weten nu waar de sleutel ligt -waar die natuurlijk altijd al lag-. Het klinkt evident maar toch: door toedoen van het gedrag of de houding van enkele personen of -misschien maar- van één persoon kan de samenwerking (negatief) worden beïnvloed. Dan horen we ‘het is houding & gedrag!’
Sleutelen aan gedrag
Als de eerste diagnose, het is houding & gedrag’ gesteld is, koppelen we onze observaties aan een onafhankelijke derde of deze ook ziet wat wij zien. Dat is vaak zo. Dan gaat het sleutelen aan het gedrag van start met bewustwording: ‘Weet je, als je dit doet komt het zo over, ben je je daarvan bewust?’. Nadien geven we elkaar nuttige tips: tel tot 10, ben eens vriendelijk, loop eens een stapje harder, drink een kopje koffie met elkaar, praat meer, mail minder, wees open, ben rustig. Ze hebben allemaal betrekking op het gedrag. Soms is dat voldoende. In de hardnekkige gevallen, en vaak is dit ‘the case’ bij stokkende samenwerking, niet.
In die hardnekkige situaties zit het in de HOUDING, in de innerlijke representatie, de binnenwereld, van een persoon. Welke gedachten en gevoelens* maken dat hij denkt wat hij denkt? Welke vaste gedachten (overtuigingen) houden zijn gedrag in stand?
Houding, oeps
In houding & gedrag komt de houding er bekaaid af: het is geen object van aandacht. En dat terwijl wat hij denkt over de situatie juist de BRANDSTOF is voor gedrag! Onze gedachten zijn een ‘slagveld’: een komen en gaan van irrationele, rationele, tegenstrijdige, positieve en minder fraaie hersenspinsels. Gedachten lijken triviaal maar spelen de HOOFDROL in het gedrag van mensen: ‘where the mind goes, man follows’. Als voorbeeld: stress is het constant ‘aan’ staan van je gedachten, druk zijn in je hoofd, wat zijn uitwerking heeft op het lichaam. Mensen met perverse ideeën worden tot de meest vreselijke dingen ‘aangezet’.
Gedachten zijn als bouwwerken van redenaties, argumentaties en gevolgtrekkingen; het is het voor jou coherente VERHAAL dat je maakt rondom jezelf en jouw situatie. Dat bepaalt wat je zegt (woorden), hoe je naar de situatie kijkt (interpretaties) en wat je ziet als oorzaak (slachtoffer of niet). Maar als we het over ‘houding en gedrag’ hebben, spreken we niet over de houding! Oeps.
Stuurbaar
Het mooie is: gedachten zijn stuurbaar! Je kunt gedachten inwisselen voor andere gedachten. Als ik onbewust denk aan een riant gebakje, en ik me dat bewust word, dan kan ik voor dat gebakje iets anders, calorie-arms, bedenken. Op het moment dat ik me de gedachte bewust word, verliest de gedachte al aan dwingende kracht. Gedachten lijken dwingend, maar zijn luchtbellen.
Als ik in een gesprek mijn gedachte observeer m.b.t. mijn samenwerkingspartner en ik denk ‘gaat hij nu wéér liegen?’, dan kan ik (op het moment dat ik die gedachte gewaar ben) deze gedachte inruilen voor ‘hij probeert het goede te doen in ons team’. De tweede gedachte geeft een echt andere uitkomst dan de eerste. Gedachten zijn keuzes.
Houding: no entry
De hardnekkigheid en impact van gedachten was onlangs onderwerp van mijn gesprek met een manager. Hij viel even stil en zei ‘Daar heb je een punt. Daar spreken we nooit over!’. En gelijk: ‘maar kún je erover praten?’ Over de houding praten we nog niet met elkaar, want:
1.Gedachten hoezo?
We zien helemaal niet dat gedachten ertoe doen. Ja, gedachten heeft iedereen. Dat is toch geen big deal? Wat is niet de impact op mensen van het uitspreken van een onpopulaire gedachte. Gedachten hebben kracht.
2.Niet peuren in privézaken
Dit is ‘achter de voordeur’ kijken. Te veel peuren en inmenging in de privésfeer. Bovendien, wat ga ik daar vinden? Hoe pak ik het aan? Wat gebeurt er als ik gedachten aansnijd? Als die gedachten in het werkveld een dominante en negatieve rol spelen, dan moeten we er wel wat mee.
3.Ontbreken scholing
Als we al zonneklaar zien dat gedachten bepalend zijn voor de vasthoudendheid in gedrag. Kunnen we er nog niet mee omgaan; we zijn er niet in geschoold. Hoe trekken we deze put praktisch open en hoe krijgen we deze weer charmant en schoon dicht?
Door het terrein van de houding niet te betreden (no-entry) kunnen we heeeeel lang op het gedrag blijven drukken, veel veranderen zal er niet.
Gedachtenbeheer
Als gedrag én houding een bepalende rol speelt in successen van teams, projecten en organisaties, dan moeten we ook spreken over de -innerlijke- houding. Laten we beginnen het belang en de impact te zien van gehanteerde gedachten op samenwerking. Het start weer bij bewustwording: wat denk ik eigenlijk? Welke gedachten houden mijn gedrag in stand? Aan welke gedachten geef ik gevolg in gedrag en welke niet?
Laten we ‘gedachtenbeheer’ nastreven. Ja, het is een vorm van mindful zijn op gedachten. Helpende gedachten kiezen, negatieve gedachten laten. Daardoor krijg je als je het op jezelf toepast meer inzicht in de rol van jouw eigen gedachten en grip op jouw gedrag.
Het betrekken van de houding in (onvoldoende) samenwerking is een must. Dit is in ieder geval aan de angel werken van de stroeve samenwerking. Kennis en vaardigheid opbouwen hoe je dit doet in samenwerking, is natuurlijk vereiste. Laten we vooreerst in samenwerking de houding als het te betreden terrein verklaren. Dat is stap 1.
NB: In een volgende column zal ik verder stil staan bij gedachten en hun geheime gangen.
*ik laat hier gevoelens buiten beschouwing. Gedachten bepalen gevoelens en visa versa. Zowel gedachten als gevoelens kun je sturen.
Mocht je meer willen weten over voorzitten en samenwerken. Vraag hiernaast het whitepaper aan.