Kritische noot

Kunt u uw eigen mening vormen en persoonlijke keuzes maken in het overleg? Als voorzitter of als deelnemer? Kritisch denken is een belangrijke bron voor goed bestuur. Zonder kritische noot, het inbrengen van uw eigen visie, vermindert de waarde die u toevoegt aan de organisatie.

‘Dwarsdenken’ om te overleven
Jan Rotmans, hoogleraar en internationale autoriteit op het gebied van transities & duurzaamheid probeert transities actief te stimuleren. Hij introduceert hiervoor de term ‘dwarsdenken’ en ziet zichzelf als professor en progressor, friskijker en dwarsdenker, koploper en kantelaar. Volgens Rotmans is innoveren, aanpassen, samenwerken en een zoektocht aangaan naar nieuwe waarden voor organisaties om te overleven, gevraagd.

Verbeterpotentieel
Er is meer aandacht voor ‘dwarsdenken/omdenken en vernieuwing creëren’. En we denken het allemaal goed te kunnen. We lijken zelfstandig en autonoom in ons denken. Echter, hier valt winst te boeken! Er valt nog veel te verbeteren in menige raad. Een voorbeeld. Ik was onlangs getuige in een vergadering, waar de voorzitter zijn zegje deed. Een éminence grise die met de nodige retoriek zijn punt onder de aandacht bracht. Een prima man. Zijn hele houding, zijn woorden en zijn gebaren waren doordrenkt van een bepaald ongelijkheids-denken: ik heb meer recht te spreken dan de anderen; mijn woord is meer waar(d). Het was duidelijk, hij was gewend uit hoofde van zijn functie en ervaring, het laatste woord te hebben.

Benoemen
Ook ik betrapte mij erop te willen buigen voor deze dominante houding. Ik deed iets anders. Ik pakte de rol van de ‘kritische noot’. Ik bracht op een beschrijvende manier aan de orde dat ik dingen zag gebeuren in de groep. Ik peilde de meningen en kreeg bijval. De deelnemers herkende dat hier nog terrein te winnen was. Door de onzichtbare barrière te benoemen, kwam er ruimte voor ontspanning bij de deelnemers. En dat hielp.

Staat van dienst
In Raden van Toezicht en Raden van Commissarissen zie ik/hoor ik nog te vaak dat de kritische noot achterwege blijft. Het komt hier mogelijk vaker voor. Het criterium immers om als voorzitter in een RvT of RvC te komen is een grote staat van dienst, met bijbehorend decorum. Uit recent onderzoek blijkt dat het overgrote deel van de leden van de RvT en RvC, inclusief de voorzitter, blanke mannen van 50+ zijn. Hoewel het zeker niet gekoppeld is aan leeftijd, zijn deze mensen niet noodzakelijkerwijs de meest aangewezen personen om bewust ruimte te creëren voor de kritische noot.

Drie redenen om ruimte te geven als voorzitter aan de kritische noot

  1. U blijft weg van het uniformiteitsdenken (de tunnelvisie): voor u het weet zit u op een verkeerd spoor.
  2. Het schept ruimte voor nieuwe wegen, innovatie, actie en samenwerking.
  3. Kritische noten kenmerken zich doordat u ervan leert. Door teveel ‘ja-knikkers’ om u heen, loopt u en de raad uiteindelijk in de eigen valkuil.

Beter functioneren
In mijn werk houd ik mij bezig met ‘zelfevaluaties’ van Raad van Toezicht en Raad van Commissarissen. Bijeenkomsten waar ik spreek met de leden over verschillende onderwerpen die te maken hebben met goed bestuur. Ik hoor en zie dan in welke gevallen ‘de kritische noot’ wordt gehonoreerd en in welke niet. Ik merk dat raden beter functioneren als er ruimte is voor ‘de kritische noot’.

Geeft u ruimte aan de kritische noot?
Bekijk uw overleg en vergadering eens en vraag u af of er ruimte is voor ‘dwarskijkers’ en kritisch denken. Is dit te weinig het geval, breng het dan ter sprake en maak de weg open voor ontwikkeling en succes!

Wilt u uw Raad van Toezicht, Raad van Commissarissen, team of bijeenkomst eens onderwerpen aan een blik van de buitenstaander. Als ook op de kritische noot? Bel mij dan gerust 06 22 9394 32.