Mijn handen jeuken om iets te betekenen voor vrede, veiligheid en verbinding in Nederland. Hoe kan ik met mijn kennis en ervaring over samenwerking en besluitvorming bijdragen? Ik vermoed dat ik niet de enige ben met die vraag. Jong, oud, uit alle lagen van de bevolking: velen voelen de urgentie om in actie te komen. Maar hoe?
Onlangs nam mijn fijne collega Kees afscheid van Rijkswaterstaat. Met zijn pensionering verliest de arbeidsmarkt een kundige, leergierige en evenwichtige professional met een scherp politiek instinct. En hij is niet de enige. Ik zie meer ‘goeie’ vertrekken, uit allerlei sectoren. Tegelijkertijd groeien de uitdagingen op het gebied van veiligheid en stabiliteit.
De dreiging dat ons leven ‘as we know it’ verandert, voel ik steeds sterker. Zelfs met een bewust ‘nieuwsdieet’ sijpelt het besef binnen: we moeten zelf de handen uit de mouwen steken om onze vrijheid te behouden. Rutte, nu secretaris-generaal van de NAVO, waarschuwde onlangs dat we ons mentaal moeten voorbereiden op oorlog. En hij heeft een punt. De krachten die het Westen ondermijnen, doen dat al langer. Volgens Rutger van der Hoeven, journalist bij De Groene Amsterdammer, bevinden we ons in een grijs gebied van ‘niet-vrede’.
Dat grijze gebied wordt steeds tastbaarder. Cyberaanvallen, trollenlegers, sabotage, brandstichting, en zelfs (bijna-)moorden. Recent werd bekend dat de topman van defensiebedrijf Rheinmetall een doelwit was. Was dit bewust gelekt om verwarring te zaaien? Of hebben veiligheidsdiensten echt een aanslag voorkomen? We weten het niet, en dat maakt het des te angstaanjagender.
Van der Hoeven beschrijft twee denkwijzen die verwarring opleveren. De eerste: heel binair, als we geen bommen zien vallen, is er geen oorlog. Maar dat is te simpel. De tweede: onze vijanden zijn zwak, houtje-touwtje staten die geen bedreiging vormen. Maar de geopolitieke realiteit is complexer. Achter de schermen groeit een gevaarlijke macht. Juist die wisselwerking tussen onderschatting en overdrijving schept onzekerheid.
Ondertussen liggen de feiten op tafel. Defensie moet groeien met 30.000 mensen naar 100.000, aldus de minister. Het World Economic Forum waarschuwt dat online desinformatie het vertrouwen in onze instellingen ondermijnt. In 2023 waren er 5000 tot 7000 openstaande vacatures in de cybersecurity. Door strengere EU-regelgeving zal die vraag alleen maar stijgen. Maar waar halen we de mensen vandaan?
En wij? Wij plannen vakanties, verduurzamen ons huis, scrollen op TikTok en gaan met pensioen. Dat is begrijpelijk, we moeten ons niet laten meeslepen in angst. Maar we mogen ook niet wegkijken. Iedereen die kan en wil bijdragen aan vrede, veiligheid en verbinding moet die mogelijkheid krijgen.
Daarom pleit ik voor een centrale digitale infrastructuur waar alle vacatures op dit gebied samenkomen. Nu zijn ze verspreid over NCTV, Veiligheidsregio’s, Defensie, AIVD, MIVD, Politie, Waterschappen, grote gemeenten, Rijkswaterstaat, TNO e.d. We hebben een platform nodig waar gemotiveerde professionals –jong én oud– zich kunnen aanmelden. Leeftijd mag geen beperkende factor zijn. Getalenteerde pensionado’s, maar ook mensen in loondienst, kunnen een bijdrage leveren. Werkgevers zouden werknemers deels kunnen uitlenen voor het collectieve belang. Met een zorgvuldige en snelle procedure kunnen we mensen matchen met de juiste taken, eventueel aangevuld met scholing.
Maar veiligheid begint niet alleen op institutioneel niveau – het start bij onszelf. Veiligheid is de som van vrede en verbinding. Door warm en oprecht geïnteresseerd in elkaar te zijn, kunnen we, ondanks meningsverschillen, rust en ontspanning brengen in alledaagse relaties. De vrede bewaren in ons hart is een oefening, en ik probeer die dagelijks. Met wisselend succes. Laatst bijvoorbeeld, toen een kennis een grootse Amerikaanse inauguratie party organiseerde met de woorden: ‘Of je nu voor of tegen de president bent, het is een memorabel moment.’ Slik. Juist in zulke momenten kunnen we kiezen voor mildheid en vriendelijkheid.
Toen Obama het Witte Huis verliet, sprak Michelle Obama de woorden: When they go low, we go high. Geopolitiek kunnen we afzakken in angst en ontkenning. Maar juist nu moeten we ons innerlijk kompas aanscherpen, zonder naïef te zijn. Ook dát is bijdragen: het goede voorbeeld geven en elkaar hier positief op aanspreken. Freiheit ohne Verantwortung geht gar nicht, lees ik terwijl ik dit schrijf op vakantie. En zo is het. We moeten aan de bak, gaan samenwerken, om onze samenleving gezond te houden.
Ik ga in ieder geval mijn best doen in mijn eigen omgeving en ook in mijn werk. Maar dat laatste blijkt niet eenvoudig. Leeftijd, onvoldoende ervaring, het is een zoektocht. Toch geef ik niet op, want de dreigingen van nu vragen om actie en samenwerking. Iedereen die kan bijdragen aan vrede, veiligheid en verbinding moet daartoe de kans krijgen. Het is alle hens aan dek.