Als ik iets heb geleerd in de gesprekken met mensen in mijn werk, is dat het hoofd TOPZWAAR is geworden. Hoewel ik steeds vaker ‘ik zit teveel in mijn hoofd’ hoor, is het nog vaker dat mensen die ik spreek niet in de gaten hebben dat dit hoofd zo drukt op hun werk- en levensvreugde. Er gaat veel in die kop om. Er moet zoveel. En alles moét klaar en wel nu. Na het zoveelste gesprek hierover waar weer iemand snakt naar rust en tevredenheid, wil ik hierover mijn gedachten ordenen.
Er is samenhang tussen deze tijd en onze hoofdsituatie. Ik doel niet op de wereldse ellende en dreigingen, maar op ons werk en de taal waarmee we elkaar bestoken. Een voorbeeld. “Hoe is het, heb je het druk?” een normale vraag die vaak gesteld wordt. Impliciet is ‘druk’ hier de norm en wordt gekoppeld aan je ZIJN (in de zin van “hoe IS het”). –Ook ik moet altijd even denken hoe ik die vraag beantwoord. Als ik zeg “ik heb het niet druk”, dat straalt misschien uit dat ik weinig werk heb. Beamen wil ik ‘t ook niet omdat ik niet relevant wil maken-.
Ondertussen is het druk hebben en druk zijn, een soort onderstroom in het werkend bestaan geworden. Zeker er zijn mensen die zéggen druk te zijn maar -en ik geef ze gelijk- een overzichtelijk werkend leven hebben. Onlangs had ik een gesprekje met iemand die een zware positie heeft binnen de overheid. Zij gaf aan dat ze sjeesde van vergadering naar overleg, naar bijeenkomst. Afgelopen periode had ze geen tijd meer om ergens langer over na te denken. Ze vroeg zich hardop af of zij de juiste beslissingen kan nemen als ze niet de rust heeft om beslissingen af te wegen. Dat lukt dus niet.
Terwijl we rennen door de organisaties, door onze agenda’s en onze verplichtingen heen, lijken we steeds meer aangewezen op ons hoofd. Er moet veel informatie ‘ge-processed’ worden. Daar komt dagelijks meer ontwikkelingen, feiten, (sociale) media en andere belangrijke zaken bij. Zijn we klaar met werk, dan gaan we ‘uit’. Nou, niet altijd. Vaak gaat dat processen door in onze nachtelijke uren (“ik ben ’s nachts altijd zo helder!”). Totdat we ook daar druk zijn. Ons hoofd kan maar niet stoppen: we worden overvoerd door allerlei gedachten. We leiden aan ‘compulsory thinking’.
De term ‘compulsory thinking’ -made in Amerika- geeft goed aan dat de processen in je hoofd zo luid, eisend en zo alomtegenwoordig zijn geworden dat ze een eigen leven (lijken te) gaan leiden. Los van wat je wilt. Je snakt naar rust maar je voelt je opgejaagd. We gaan wandelen, dat is goed voor je hersenen. Bij thuiskomst checken we nog even de stappenteller, ‘bijna 10.000 stappen, het dag quotum, gelopen!’. Tevreden meten we nog even onze hartslag op de stofbestendige Apple Watch. Onze neo-liberalistische werktaal is doorgedrongen tot ons privé domein. Tot de kern van ons hoofd. We moeten alles meten. Wat we doen moet evidence based, doelmatig en doeltreffend zijn. Ons hoofd wordt een loodzware stofzuigerzak die aan alle kanten dreigt uit te scheuren.
Ik weet het maar hoe kan ik hier aan ontsnappen?! Door het eerst te doorzien. Zie (bemerk): hoe gejaagd je voelt aan de ontbijttafel, als je speelt met de kinderen je toch je telefoon opneemt, hoe je haastig boodschappen doet terwijl dat niet nodig is, dat je blijft malen in bed ook al heb je alles in gereedheid gebracht, hoe je een knagend ontevredenheidsgevoel blijft houden, hoe onrustig je wordt als jouw lijstjes vandaag niet hebt kunnen afmaken. Als dat aan de hand is, dan is jouw ook hoofd (top)zwaar.
We staan op de drempel van een nieuwe tijd, waar we gedwongen worden -tenzij je het zelf bewust verandert- rust te brengen in het hoofd. Het Trimbos Instituut bracht begin dec. 2022 een rapport uit dat een stijging meldt van het aantal psychische aandoeningen bij volwassenen (18-64 jaar) https://cijfers.trimbos.nl/nemesis/nemesis-trends/samenvatting-2/ : “vooral onder jongvolwassenen en studenten. Toenemende maatschappelijke zorgen of prestatiedruk zouden hier een rol kunnen spelen”. Het hoofd neemt qua omvang ongeveer een kwart van ons lijf in beslag. Naar de andere driekwart mag nu de aandacht uitgaan. We hebben af te dalen naar ons lichaam, naar onze emotie, ons gevoel en onze geest, wat die te zeggen hebben. Daar vind je de ruimte, de rust, de tevredenheid en de balans. Wat zijn die stappen om daar te komen? Hoeveel tijd kost dat? Wanneer heb ik resultaat? Deze vragen zijn de echo’s uit een recent verleden. Mocht je je hoofd minder zwaar willen maken, weet dan dat velen je zijn voorgegaan. Ga een gesprek aan met iemand die dit heeft meegemaakt of die je professioneel hierbij kan helpen. Praat met je partner of tegen je hond. Of ga gewoon eens wandelen. Laat die stappenteller thuis.
